कॅनडातल्या वणव्याचा अमेरिकेत धूर

चित्र NBC न्यूज वरून साभार

कॅनडातील प्रखर वणव्यामुळे हवेत पसरलेला धूर आता उत्तर अमेरिकेवर पसरला आहे. हवेच्या गुणवत्तेच्या खराब पातळीमुळे उत्तर अमेरिकेतील लाखो लोकांना घराबाहेर N95 मास्क घालण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे.

न्यूयॉर्क गुरुवारी मोफत मास्कचे वितरण सुरू करेल. कॅनडा सरकारने म्हटले आहे की लोकांना घरामध्ये राहता येत नसेल तर मास्क घालावा.

बहुतेक धूर क्विबेकमधून येत आहे, जिथे सर्वात जास्त जंगले जळत आहेत.

गेल्या सहा आठवड्यांमध्ये, कॅनडामध्ये मोठ्या प्रमाणात पसरलेल्या वणव्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर स्थलांतर सुरु झाले आहे. 3.3 दशलक्ष हेक्टरपेक्षा जास्त जमीन (अमेरिकेच्या मेरीलँड राज्यापेक्षा मोठे क्षेत्र) जळून खाक झाली आहे.

कॅनडातील जंगलातील आगीचा हंगाम मे ते ऑक्टोबर दरम्यान चालतो, परंतु या हंगामाच्या सुरुवातीलाच असा विनाश दुर्मिळ घटना आहे. कॅनडा इतिहासातील सर्वात विनाशकारी वणव्याचा हंगाम सुरू करण्याच्या मार्गावर आहे. हवामानातील बदलामुळे पृथ्वीचे वाढलेले तापमान आणि दुष्काळ यामुळे वणव्याची असे अनुकूल वातावरण तयार झाले आहे, असा अनेकांचा कयास आहे.

हे संकट फक्त कॅनाडापुरते मर्यादित नाही. आगीचा धूर उत्तर अमेरिकेच्या मोठ्या भागामध्ये पसरला आहे. पूर्व किनारपट्टीवरील हवेच्या गुणवत्तेवर परिणाम झाला आहे. ही आग थांबण्याची चिन्हे न दिसता वाढत आहे.

का जळतंय कॅनडा?

उष्ण आणि कोरडी परिस्थिती वणव्यासाठी अनुकूल असते. उर्वरित उत्तर अमेरिकेप्रमाणेच कॅनडाच्या बहुतेक भागांनी अलीकडेच विक्रमी उष्णता आणि दुष्काळ अनुभवला आहे कारण हवामान बदलामुळे पृथ्वीचे सरासरी तापमान वाढत आहे.

गेल्या महिन्याच्या उत्तरार्धात, कॅनडाने आतापर्यंतचा सर्वात उष्ण दिवस अनुभवला. लिटन, ब्रिटिश कोलंबिया येथे 49.6 अंश सेल्सिअस (121 अंश फॅरेनहाइट तापमान होते) या तापमानाने मागील 113 अंशांचा विक्रम मोडला. त्या दिवशी कॅलिफोर्नियाच्या डेथ व्हॅलीमध्ये उत्तर अमेरिकेतील सर्वात उष्ण तापमान होते.

अल्बर्टा, सास्काचेवान आणि मॅनिटोबा या कॅनेडियन प्रेअरीमध्ये आग लागली आहे. दुष्काळाने या भागांना विशेषत: मोठा फटका बसला आहे. कॅनडाच्या दुष्काळ निरीक्षण करणाऱ्या संस्थेच्या मते, सर्व 10 प्रांतांमध्ये असामान्य कोरडेपणा, मध्यम किंवा तीव्र दुष्काळ जाणवत आहे.

कॅनेडियन वाइल्डलँड फायर इन्फॉर्मेशन सिस्टीमनुसार, या हंगामात या महिन्यापर्यंत, आगीमुळे झालेला विनाश 10 वर्षांच्या सरासरीपेक्षा 13 पट अधिक वाईट आहे.

न्यूयॉर्क शहरात दाटधुक्याचे आवरण आहे त्यामुळे आकाश केशरी झाले आहे. शहराच्या  गगनचुंबी इमारती आणि स्टॅच्यू ऑफ लिबर्टी झाकून गेले.

"या कॅनेडियन जंगलातील आग खरोखरच अभूतपूर्व आहेत आणि हवामान बदलामुळे या आपत्ती आणखी वाईट होत आहेत, याकडे आप दुर्लक्ष करू शकत नाही. उबदार तापमान आणि गंभीर दुष्काळ म्हणजे जंगले जलद जळतात, अधिक गरम होतात आणि मोठ्या प्रमाणात जळतात आणि अति-उत्तरेकडच्या देशांमध्येदेखील तापमानवाढ वेगाने होत आहे. हा काही योगायोग नाही." एका अमेरिकेन सिनेटर ने आपले विचार मांडले.

कशी लागते जंगलात आग?

कोरड्या, उष्ण हवामानातही विजा चमकू शकतात. सामान्यत: कॅनडातील वणवे वीज पडून चालू होतात. उरलेले अर्धे मानवी हस्तक्षेपामुळे लागत आहेत.

क्यूबेकमध्ये, उदाहरणार्थ, वीज पडून आग लागली होती, परंतु अल्बर्टामधील अधिकार्‍यांनी सांगितले आहे की तेथे आगीचे कारण सध्या अज्ञात आहे. देशात इतरत्र, ही आग फेकून दिलेल्या सिगारेटच्या थोटकांपासून ते जाणाऱ्या गाड्यांपासून उडालेल्या ठिणग्यांपर्यंत विविध मार्गांनी मानवाने लावली आहे.

कॅनेडियन जंगलातील आग नियंत्रणाबाहेर का आहे?

कठोर हवामानामुळे या जलद पसरणाऱ्या आगींना खतपाणी मिळत आहे, ज्यामुळे त्यांचा सामना करणे अत्यंत कठीण होत आहे.

कॅनडा सध्या हाय अलर्ट वर आहे, याचा अर्थ कॅनडाने आगीविरूद्ध लढा एकत्रित करण्यासाठी आपली सर्व राष्ट्रीय संसाधने पूर्णपणे लावली आहेत.

ख्रिस स्टॉकडेल, कॅनेडियन फॉरेस्ट सेवेचे वन्यभूमी अग्नि संशोधन अधिकारी यांनी गेल्या महिन्यात सीबीएस न्यूजला सांगितले की त्या "लेव्हल 5 अलर्ट" चा भाग म्हणून, ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड आणि दक्षिण आफ्रिकेतील "आंतरराष्ट्रीय संपर्क अधिकारी" या आगीविरुद्ध लढाईत कॅनडा ला मदत करत आहेत.

अग्निशामक टीम्स अमेरिकेतून देखील येत आहेत.

"आम्ही 600 हून अधिक यूएस अग्निशामक, सहाय्यक कर्मचारी आणि उपकरणे कॅनडाला मदत करण्यासाठी तैनात केली आहेत " अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष जो बायडन यांनी ट्विटमध्ये म्हटले आहे.

न्यू जर्सी मध्ये राहणाऱ्या रासायनिक विश्लेषक तज्ज्ञ अर्चना शेटे-पानसरे यांनी हवेत पसरलेल्या या धुराचे काही फोटो शेयर केले आहेत.

चित्र सौ. अर्चना शेटे-पानसरे यांच्या कडून साभार

आणखी माहिती या व्हिडीओ मध्ये पाहू शकता.